Wat met je erfenis als je geen kinderen hebt?
Vermogensplanning is er niet enkel voor de grote vermogens. Bij alleenstaanden of koppels zonder kinderen zien we vaak dat wat de wet bepaalt niet strookt met hun wensen. Wat zegt de wet eigenlijk?
Je hebt geen kinderen
Dan erven je broers en zussen (of, als ze al gestorven zijn, hun afstammelingen) samen met je ouders. Ze erven wel geen gelijk deel, want de wet bepaalt dat elke ouder in leven een vierde erft en je broers en/of zussen samen de rest.
Heb je bijvoorbeeld 1 zus? Dan erft elke ouder in leven een vierde en je zus de helft. Is dat goed voor jou? Prima, maar weet dat je ouders in vele gevallen minder hoge successierechten betalen dan je broers en zussen.
Het kan daarom interessanter zijn om via een testament alles terug naar je ouders te laten gaan zodat zij verder kunnen plannen met het van jou geërfde vermogen.
Je hebt geen kinderen maar ook geen broers of zussen
Dan erven je ouders of, als die er niet meer zijn, je grootouders of, als ook die er niet meer zijn, je verdere familie.
Weet dat jouw nalatenschap in deze gevallen in twee gesplitst wordt: dit heet ‘de kloving’. De ene helft van je vermogen gaat naar de erfgenamen aan vaders kant, de andere helft naar de erfgenamen aan moeders kant.
Leeft je moeder nog en ook een broer van je vader? Dan erft jouw moeder bij jouw overlijden niet alles, maar bepaalt de wet dat de helft van je vermogen naar je moeder gaat en de andere helft naar je oom.
Heb je geen kinderen of partner, dan ben je in principe vrij om jouw nalatenschap te verdelen. Je laat na aan wie je wilt, maar dat betekent dat je stappen moet ondernemen. Dat kan met een testament of via begunstiging in een levensverzekering.
Wil je niet wachten tot je overlijdt, dan kun je overwegen om te schenken. Maar let op: gegeven is gegeven! Bezin dus eer je begint.
Wat als je geen kinderen hebt maar wel een partner?
Dan hangt het erfrecht af van je samenlevingsvorm:
Je bent gehuwd
Je partner erft de volle eigendom van het gemeenschappelijke vermogen en het onverdeelde vermogen dat jullie exclusief, zonder anderen dus, samen bezitten.
Zijn je ouders, broers, zussen of hun afstammelingen nog in leven? Dan erft je partner enkel het vruchtgebruik van je eigen vermogen. Is dat niet het geval, dan erft de langstlevende partner ook de volle eigendom van het eigen vermogen.
Voorbeeld: Paul en Annie zijn gehuwd zonder huwelijkscontract. Paul erfde tijdens het huwelijk het huis van zijn ouders, dat de gezinswoning van Paul en Annie is geworden. Ze hebben samen ook een vermogen van 500 000 euro opgebouwd.
Als Paul overlijdt, erft Annie sowieso de helft van Pauls deel in het vermogen in volle eigendom. Haar deel van dit vermogen behoudt Annie sowieso. Voor de gezinswoning hangt het ervan af of Paul nog ouders, broers, zussen of hun nakomelingen heeft.
Zo ja, dan erven zij de blote eigendom en Annie enkel het vruchtgebruik. Dat is het recht om in het huis te blijven wonen of het te verhuren en de huurinkomsten te innen, maar niet het recht om het alleen te verkopen.
Zo niet, dan erft Annie de gezinswoning in volle eigendom. Wil Paul dat de gezinswoning bij Annie terechtkomt, dan kan hij een testament in die zin ten voordele van Annie opmaken. Dat is fiscaal zelfs interessant aangezien de gezinswoning voor Annie als langstlevende huwelijkspartner is vrijgesteld van successierechten.
Je woont wettelijk samen
Je partner erft in principe enkel het vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad, ongeacht wie je andere erfgenamen zijn. Een testament is hier aan te bevelen.
Je woont feitelijk samen
Je partner erft niets. Deze situatie is dus te vergelijken met het overlijden van een alleenstaande zonder kinderen. Ook hier is een testament aan te bevelen. Of je kunt opteren voor een andere samenlevingsvorm.
Conclusie: het wettelijke erfrecht ligt dikwijls niet in de lijn van de wensen van de erflater. Het is altijd nuttig je eigen situatie eens grondig te bekijken
Heb je nog vragen na dit artikel?
Dit artikel is louter informatief en mag niet als financieel advies beschouwd worden.